Verzameling levende verhalen over de publieke omgeving
Vanaf vrijdag 28 juni presenteert kunstinitiatief VHDG tijdens de expositie Gemeentegoed vijf unieke kunstprojecten die vanaf januari 2023 in Friesland plaatsvonden. Vijf kunstenaars en duo’s hebben de afgelopen achttien maanden samen met bewoners van Friesland ruimtes gecreëerd voor kunst, experiment, gedeelde belangen en kwetsbaarheden, op plekken waar gelijkwaardigheid, solidariteit en onderling vertrouwen onder druk staan.
In Podium Explore, presenteert VHDG van 28 juni t/m 26 juli een tentoonstelling en publieksprogramma over de publieke omgeving – het ‘goed’ dat iedere inwoner toebehoort, in zowel stedelijke als landelijke gebieden. Hoe leven de inwoners van Friesland samen en hoe delen ze de ruimte om te leven, zowel nu als in de toekomst?
Gemeentegoed opent op vrijdag 28 juni met een feestelijke opening in Podium Explore en is na de opening dagelijks te bezoeken van woensdag tot zaterdag (12:00 – 17:00) tot en met vrijdag 26 juli.
Als integraal onderdeel van de tentoonstelling organiseert VHDG een uitgebreid publieksprogramma waaronder een reeks workshops. Je bekijkt het overzicht aan workshops hier.
Gemeentegoed
5 jaar Kunstinitiatief VHDG
In deze tentoonstelling brengt VHDG je terug naar het startpunt van het kunstinitiatief. Vijfentwintig jaar geleden begon VHDG (Voorheen de Gemeente) vanuit een voormalige kerk met kunstprojecten in de straten van Leeuwarden. Met de missie om kunst naar het publiek te brengen, hebben de oprichters destijds unieke projecten buiten de muren van een tentoonstellingsruimte gerealiseerd. Het begon met een grote zwarte bal, van kunstenaar Yvonne Dröge Wendel, die rolde door straten van Leeuwarden. Het kunstenaarsduo Gerlach en Koop drukte historische foto’s uit het Leeuwarder archief af op kassabonnetjes van ondernemers, zodat de inwoners met hun aankopen op een verassende manier aan hun eigen kunstverzameling werkten. Madeleine Hatz maakte samen met getaakstraften een kunstwerk in de binnenplaats van het Stadskantoor, en Harmen de Hoop liet ambtenaren na hun dienst op openbare plekken alcohol consumeren om hun positie te bepalen. Kan een ambtenaar na werktijd gedrag etaleren dat in conflict is met de normen die de overheid vertegenwoordigt?
Sinds haar oprichting bemoeit VHDG zich met het publieke bestel. Niet als gemeentelijke dienst, maar als iets dat voorafgaat aan of juist voorbijgaat aan openbaar bestuur. Nu, opnieuw, grijpen we terug naar waar het begon, maar met een nieuwe insteek. We keren terug naar de openbare ruimte: straten, pleinen en tussenruimtes tussen de gebouwen, de grond onder ons en de lucht boven ons – hetgeen wij zien als ons gemeenschappelijke bezit: iets dat alle Leeuwarders en Friezen op gelijke mate toebehoort. Afgelopen anderhalf jaar trokken de kunstenaars van Gemeentegoed de stad en provincie in, op zoek naar dat gemeenschappelijke bezit en waar we ons omheen organiseren, zonder de overheid en zonder de markt. Het is het sociale verkeer en de verhoudingen in relaties en plekken die niet door regels en geld worden bepaald. In Friesland bekend als de mienskip. Daarbuiten als de meente of de commons.
Eigenaarschap & Democratie
Sinds 2018, het jaar dat Leeuwarden de Culturele Hoofdstad van Europa was, is ‘mienskip’ een vanzelfsprekend begrip geworden in Friesland. Wij zijn trots hoe hier de regels over hoe wij moeten leven niet van bovenaf worden opgelegd, maar zijn ontstaan in de zelf-georganiseerde samenhang en dynamiek in de dorpen en wijken. Hoewel de mienskip alom wordt gevierd, is het geen gegeven. De kunstenaars van Gemeentegoed vonden in het Friese zelfbestuur de kracht en vitaliteit van nieuw soort democratie, maar ontdekten ook de gevaren. Daarin bewandelt de mienskip een dunne lijn, van transparantie en solidariteit enerzijds en van wantrouwen en vijandigheid anderzijds. De mienskip kan zich tegen zichzelf keren, waneer de mienskip zich naar binnen keert en de oorspronkelijke normen en waarden omslaan in het tegendeel. Toch is tijden van polarisatie en verharding in de samenleving de belofte van de mienskip groot: hoe organiseren we deze plek van solidariteit en zorg voor elkaar? En hoe voorkomen we het tegenovergestelde?
Als de mienskip de Friezen betreft, dan is het gemeentegoed dat wat de Friezen samen maken en dragen. In de mienskip maken en onderhouden we dat wat niet hoort bij de markt en niet wordt bestuurd door de overheid. De gezamenlijke cultuur en het gemeenschappelijke bezit, zoals een buurt, kunnen plots veranderen doordat een projectontwikkelaar zich ermee bemoeit en het lokale sociale weefsel ondermijnt. De gedeelde waarden van een open en inclusieve samenleving kunnen onder druk komen te staan door angstbeelden over nieuwkomers. Gemeenschappelijk eigenaarschap over de buurt, de landbouwgronden of de natuur kan onder druk komen te staan door regeldruk van bovenaf, bureaucratie en protocollen, maar ook door winstbejag van grote ondernemers. De kunstwerken van Gemeentegoed zijn zo ontstaan op plekken waar creativiteit en solidariteit ontstaan, waar overheid en markt het zelfbestuur ondersteunen en faciliteren – of juist in een context van maatschappelijke verruwing door regeldruk en de dominantie van geld en winstdoelen.
De Tentoonstelling
In Gemeentegoed wordt werk bijeengebracht van kunstenaars met een breed begrip van kunst. Ze willen zich nestelen in de bredere cultuur, waarin mensen door uitwisseling en samenwerking eigenaarschap nemen over hun leefomgeving, gedeelde cultuur en waarden. De cultuur waarin de kunst ontstond, fungeert als fundament voor nieuwe sociale weefsels; een creatieve kracht om lokale democratie en sociale dynamiek te vernieuwen met kunst, activisme, spel en culturele uitwisseling.
In Podium Explore komen lokale initiatieven en projecten samen tot een dynamisch geheel. Gemeentegoed is niet een statische presentatie, maar een verzameling levende verhalen. De kunstwerken resoneren met de geluiden van plekken waar kwetsbaarheden worden gedeeld en zorg en solidariteit opnieuw wordt georganiseerd. De werken belichamen de gemeenschappen waaruit ze zijn voortgekomen en zoeken naar een doorwerking in het heden. Gedurende deze maand nodigt VHDG bezoekers uit om deel te nemen aan de ruimte en de onderwerpen van de tentoonstelling te verkennen via workshops, gesprekken, diners en publieksprogramma’s. Voor VHDG is dit niet alleen het einde van anderhalf jaar programma, maar ook het begin van een nieuw hoofdstuk op de weg van kunst en democratie. Opnieuw, na vijfentwintig jaar, storten we ons in de publieke wereld: in de wirwar van belangen, fricties, zorg en gemeenschappelijkheid. Op naar de volgende vijfentwintig jaar!
Gemeentegoed opent op vrijdag 28 juni met een feestelijke opening in Podium Explore en is na de opening dagelijks te bezoeken van woensdag tot zaterdag (12:00 – 17:00) tot en met vrijdag 26 juli.