Explore the North en deBuren organiseren De Aftocht, een multimediaal project rondom gedicht uit Paul van Ostaijen’s roemruchte bundel Bezette Stad.
Meer dan 40 kunstenaars geven in het internationale project Besmette Stad een actueel artistiek antwoord op het gedicht De Aftocht, met als resultaat een online multidisciplinair kunstendossier, een boek en een tournee door Nederland, België en Duitsland.
De aftrap van de tour met live muziek, poëzie en performances vindt plaats op 22 februari in Antwerpen. In juni presenteren we De Aftocht ook in De Westerkerk in Leeuwarden. Daarover vertellen we je later natuurlijk graag meer.
Kunstproject Besmette stad
De Aftocht vormt de gezamenlijke afsluiting van Explore the North, Das Europäische Laboratorium, het Paul van Ostaijengenootschap en Vlaams-Nederlands huis voor cultuur en debat deBuren van het multimediale kunstproject Besmette Stad. Een project van deBuren dat tijdens het Vlaamse Paul van Ostaijen-jaar in 2020, midden in de coronacrisis, van start is gegaan.
In De Aftocht stelt Paul van Ostaijen vanuit Duitsland de vraag hoe het verder moet met Europa na de Eerste Wereldoorlog: Is het tijd voor revolutie of een nieuw normaal? Vragen die ook in de huidige (corona)crisis relevanter zijn dan ooit. Daarom startte eind 2021 het project De Aftocht met een open call voor Friestalige, Nederlandstalige en Duitstalige makers, met de oproep om vanuit het huidige tijdsgewricht een artistiek antwoord te geven op het slotgedicht van Paul van Ostaijen.
Groot aantal internationale inzendingen
De open call leverde artistieke inzendingen op van meer dan 40 kunstenaars uit Nederland, België, Duitsland en Oostenrijk. Daarmee groeide De Aftocht uit tot een multimediaal kunstproject met een breed aantal disciplines, waaronder illustraties, proza, poëzie, muziek en video, van beginnende en meer gevestigde kunstenaars. De bijdragen van de kunstenaars, waaronder bekende namen als Maxim Februari, Pieter Waterdrinker, Anneke Brassinga, Chibi Ichigo en Ulrike Draesner, zijn verzameld in een online kunstendossier.
Het online kunstendossier van De Aftocht vind je hier op de website van deBuren.
Noordelijke makers
Wij droegen voor het project een aantal noordelijke makers aan, die verschillende bijdragen leverden aan De Aftocht. Zo ontwikkelde Peter Sijbenga voor de open call, met medewerking van Remko Smits, een artistiek antwoord met poëzie en videoprojectie. Schreef Nibiru een muzikale bijdrage en maakte Michelle Samba een combinatie van Friestalige poëzie, muziek en video.
Onze artistiek leider Marleen Nagtegaal is een van de curatoren van het project. Marleen vertelt over het project: “De Aftocht is een uniek, meertalig project georganiseerd door Nederlandse, Belgische en Duitse cultuurorganisaties. Zowel beginnende als gevestigde kunstenaars krijgen een internationaal podium. Bijzonder aan het project is dat iedere kunstenaar vanuit zijn of haar eigen discipline antwoord geeft op de grote vragen van deze tijd. Dat heeft tot heel verschillende kunstwerken geleid: qua vorm, maar ook wat betreft de inhoud. Sommige werken zijn optimistisch, sommige onthecht, sommige uitgesproken boos. Het gedicht van Van Ostaijen is honderd jaar oud en was toentertijd een baanbrekend werk, maar ook nu nog weet hij kunstenaars te inspireren en uit te dagen.”
Tournee van start op 22 februari 2022
Op dinsdag 22 februari start De Aftocht met een liveshow in Antwerpen, geboortestad van Van Ostaijen. Tijdens deze liveshow wordt ook de bloemlezing, met daarin de bijdragen van de kunstenaars voor De Aftocht, uitgereikt. Daarna reist het project, net als het gedicht, verder op tournee door Nederland, Vlaanderen en Duitsland. Het programma De Aftochtis te zien in Antwerpen, Leeuwarden, Münster, München, Berlijn, Schwalenberg, Amsterdam en Brussel. Iedere show heeft zijn eigen karakter en biedt een podium aan diverse internationale makers met onder andere muziek, poëzie en performances.
In juni is De Aftocht te zien in De Westerkerk in Leeuwarden. Daar vertellen we je dan graag meer over! De openingsshow in Antwerpen is zowel live als via een (gratis) livestream bij te wonen.
Je kunt hier de livestream komende dinsdag 22 februari om 20.00 uur bekijken.
Bezette stad
Honderd jaar geleden verwerkte de Vlaamse dichter Paul van Ostaijen vanuit een zelfgekozen quarantaine in Berlijn zijn ervaringen van de Eerste Wereldoorlog in Bezette Stad. De bundel is vooral bekend van slogans als ‘Boem paukeslag’ en van visuele dichtvormen zoals het woord ‘zeppelin’ in de vorm van een zeppelin. Zijn bundel geldt internationaal als een van de belangrijkste modernistische literaire werken en verscheen in meerdere talen. Nu een groot deel van de wereld door het coronavirus in lockdown zit of er langzaam weer uitkomt, roept zijn avant-gardistische meesterwerk veel herkenning op bij kunstenaars en publiek, ook in Leeuwarden. Onze stad is niet bezet, maar wel besmet. We ervaren aan den lijve hoe kwetsbaar ons bestaan eigenlijk is.
Internationale samenwerking tussen deBuren en Explore the North
Explore the North in Leeuwarden en Vlaams-Nederlands huis voor cultuur en debat deBuren in Brussel werken vaak samen aan projecten die de uitwisseling tussen makers uit de verschillende regio’s stimuleren. De afgelopen jaren heeft dat geresulteerd in diverse residenties en podiumpresentaties waarbij Vlaamse en Friese makers samenwerkten, zoals Leegstandsproza, Vlaamse Verkenners, De Verwonderkamer, Citybook Leeuwarden, BCC (een artistieke blind date) en Nieuwe Werelden. Ook het gesprek Hoop & Democratie met Arnon Grunberg, dat we vorige maand presenteerden, was een samenwerking tussen beide organisaties.
Meer lezen, luisteren en zien van dit project?
Bekijk het online kunstendossier van De Aftocht.
Ook het kunstendossier van Besmette stad dat deBuren eerder maakte, heeft heel veel mooi werk van Nederlandse en Vlaamse makers. Zoals Ilja Leonard Pfeijffer, Marieke Marsman, Aafke Romeijn en Lucky Fonz III.
Je vindt het hier.
De Aftocht wordt mede mogelijk gemaakt door Vlaams-Nederlands Huis voor cultuur en debat deBuren, het Paul van Ostaijengenootschap, Explore The North, Leeuwarden City of Literature, Europäisches Laboratorium, dasKULTURforum Antwerpen, Sabam For Culture, Stad Antwerpen, Letterenhuis, Antwerpen Boekenstad, Internationale Vereniging voor Neerlandistiek, Literatuur Vlaanderen, Nederlands Letterenfonds, de Brakke Grond, Lyrik Kabinett, Literaturverein Münster, Burg Hülshoff – Center for Literature, Haus für Poesie, Haus der Niederlande, Internationales Lyrikertreffen Münster, Stadt Münster en Stadtmuseum Berlin.